%0 Journal Article %T کارایی زیست محیطی منابع آب کشور تحت محدودیت محیطی و اثرات فزاینده فضایی در ایران %J مطالعات علوم محیط زیست %I مرکز فناوری های پایش آلودگی هوا و آب و سامانه های انرژی %Z 2588-6851 %A نوروزیان, محمد %A مهرآفرین, حسن %A اعمی بنده قرایی, حسن %A حسینی, سید مهدی %D 2022 %\ 06/22/2022 %V 7 %N 2 %P 4808-4822 %! کارایی زیست محیطی منابع آب کشور تحت محدودیت محیطی و اثرات فزاینده فضایی در ایران %K زیست محیطی " %K " آلودگی" %K " دوربین فضایی " %K " منابع آب %R 10.22034/jess.2022.144958 %X آب می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین رشد و توسعه اقتصادی هر کشور دانست. کمبود منابع آب و کارایی پایین روش‌های بهره‌برداری از آن در سطح کشور باعث بهره‌برداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی و مشکلات زیست محیطی در ایران گردیده است. در این مطالعه، کارایی زیست‌محیطی منابع آب در کل کشور و برای ارزیابی کارایی از مدل متغیر کمبود (slack-based) مبتنی بر relaxation را در نظر گرفته شد. سپس، در این پژوهش با کاربرد مدل پانل پویای تصادفی با کاربرد روش گشتاورهای تعمیم‌یافته فضایی در دوره 1390-1397 در 31 استان اثر آستانه‌ای استخراج منابع آب بر شاخصه‌ای کلان اقتصادی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج کارایی کلی مرحله اول به‌طور قابل توجهی بالاتر از کارایی بهره‌برداری منابع آب در مرحله دوم است و کارایی کلی نزدیک به کارایی مرحله دوم است و کارایی مرحله دوم تعیین‌کننده کارایی کلی زیست محیطی استان‌های اصفهان، کرمان، سمنان، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و یزد روند پایین رو به وخامت داشته‌اند. متغیر دوربین فضایی SAR دارای ضریب 142/0 است که نشان داد کارایی منابع آب در بین استان‌ها که موقعیت جغرافیای آن از بُعد محیط‌زیستی مستقل از تقسیمات سیاسی است، دارای تأثیرات سرریز فضایی بر تولید ناخالص داخلی استان‌های مجاور است. کارایی کلی بهره‌برداری از منابع آب دارای اثرات ناگهانی فضایی است و کارایی کلی مناطق تحت تأثیر مناطق همسایگی قرار دارد. اثرات مستقیم و غیرمستقیم مصرف آب داخلی، درجه باز شدن و ساختار صنعتی عوامل مؤثر معنادار از کارایی کلی منابع آب در ایران هست. اثرات فضایی مصرف آب داخلی و ساختار صنعتی تأثیر معناداری دارد. به‌منظور بهبود کارایی بهره‌برداری از منابع آب، دولت، شهروندان و کشاورزان باید بر روی راه‌حل‌هایی مانند کاهش آلودگی، صرفه‌جویی در مصرف آب داخلی و تبدیل ساختار صنعتی تمرکز کنند. %U https://www.jess.ir/article_144958_25afca93861fb2e506eb4231def4288c.pdf